De 11 speelgoed categorieën

Net als dat er verschillende soorten spel zijn kunnen we ook speelgoed indelen in categorieën. Dit is handig om te weten want je wil het liefst dat je kind gevarieerd kan spelen. Om langdurig en geconcentreerd spel te stimuleren is het daarnaast prettig voor kinderen om niet te veel speelgoed tegelijkertijd beschikbaar te hebben en dit af en toe te roteren.

Gebruik deze categorieën om te bekijken wat je aan speelgoed hebt staan en wat je eventueel nog mist. Per categorie geef ik voorbeelden, noem ik merken en zal ik van sommige items een linkje toevoegen zodat je een idee krijgt wat het is. In dit artikel ga ik in op de categorieën maar er is ook een artikel specifiek over open einde speelgoed.

Constructie of bouwspeelgoed. Alles waar je mee kan bouwen. Lego, Duplo, Connetix, treinsets, grote blokken, kleine blokken of unieke blokken zoals die met een raam of van een kasteel. Er kan met veel ander speelgoed ook in zekere zin gebouwd worden maar de hier genoemde zijn daar specifiek voor bedoelt.
Kleine wereld speelgoed. Alles waar je kind een eigen kleine wereld mee kan creëren. Zo heeft Grimm’s verschillende setjes maar ook met een poppenhuis, boerderij, boomhut of winkel kan eindeloos gespeeld worden. Playmobil heeft ook diverse sets waar leuk mee gespeeld kan worden.

Poppetjes of figurines. Dit kunnen actiefiguren, dinosaurussen, dieren, poppetjes, bomen of insecten zijn. Deze kunnen van hout, rubber of plastic zijn maar ook knuffels vallen hieronder. Denk aan de merken Holtziger en Grapat.

Voertuigen: Kleine autootjes, houten auto’s, Hot Wheels, vuilniswagens, outdoor auto’s of pull back auto’s. Auto’s zijn een leuke aanvulling op de kleine wereld.

Stapelspeelgoed of nesting toys. Al het materiaal waar mee gestapeld kan worden, wat je aan elkaar kan maken of in elkaar kan zetten. Denk aan bakjes, ringen, stapelstenen, stapeltorens, de bekende Grimm’s regenboog maar ook Russische poppetjes.

Fantasiespel materiaal: alles om mee te ‘doen alsof’. Denk aan speelgoed eten, een speelkeuken, kostuums, speelzijde, kroontjes, maskers, hoeden, capes, vleugels, toverstokken, zwaarden, gereedschapsets, dokter sets, schoonmaak-speelgoed, een kassa om winkeltje mee te spelen.

Sensorisch speelgoed. Dit kan muziekspeelgoed zijn zoals een rammelaar, trommel of andere muziekinstrumenten. Ander sensorisch speelgoed: speelzijde, ballen met verschillende texturen, knisper boekjes, zachte boekjes, sensorische steentjes, kinetisch zand, klei, water. Alles wat kinderen buiten tegenkomen is ook sensorisch materiaal. Denk aan modder, zand, takjes, gras en sneeuw. Verwacht niet dat kinderen ‘netjes’ kunnen spelen met materiaal zoals zand en klei tot ongeveer een jaar of 3. Daarvoor staat spelen vooral in het teken van ontdekken en kan er dus mee gegooid worden of ergens in en uitgieten. Zorg dus dat je de tafel en vloer beschermt en blijf erbij zodat er niet ineens op de muur getekend gaat worden.

Puzzels en leerzaam of educatief speelgoed. Er zijn diverse soorten puzzels: Vormenpuzzels, een vormenstoof, houten puzzels, knop puzzels of patronen puzzels. Educatief speelgoed kan zijn: een geobord, rijgen, speelgoed om te sorteren, een alfabet bord, een telbord of een telraam.

Motoriek of beweegspeelgoed voor binnen. Een Pikler driehoek, mini trampoline, balance board, gymnastiek ringen, klimrek, Wobbel plank of ballen.

Knutselmateriaal. Zonder supervisie: papier, kleurpotloden, masking tape, lijmsticks, kinderschaar, krijtjes. Vanaf 2 jaar kun je dit aanbieden maar laat dan de schaar en de lijm nog even achterwege en gebruik dat alleen onder toezicht. Met supervisie: verf, waterverf, echte lijm glitterlijm, verf sticks, plastic glitter, klei, stiften en markers.

Loose parts

Deze laatste categorie is een aparte vermelding waard. Dit is materiaal wat je op allerlei manieren kan gebruiken wat je vaak niet meteen zou herkennen als speelgoed. Het kan dus gaan om alledaags (gebruiks)materiaal alsook om dingen die je in de natuur tegenkomt.

Voorbeelden voor peuters zijn: houten lepels, microvezel doekjes, plastic bakjes, kartonnen dozen. Voor oudere kinderen kun je denken aan: knopen, paperclips, knijpers, pompoms, touw, munten.

Voorbeelden van loose parts: kurken, kralen, knopen, servetringen, paperclips, schroeven en bouten, knikkers, houten ballen, bakjes, mandjes, elastiekjes, een garde of houten lepel, edelstenen, stukjes stof, lint, bakjes met deksels, dozen, kratjes, puzzelstukjes, stenen, dennenappels, blaadjes, vilten ballen, houten kegels, pvc buizen, (auto)banden, tafelpoten. Vrijwel alles kan speelgoed zijn!

Je kunt loose parts kopen maar omdat het gaat om alledaagse voorwerpen kun je (mits je het niet zelf nodig hebt) materiaal wat je al in huis hebt eens bij het speelgoed van je kind leggen. Of de volgende keer in het bos eens dennenappels, steentjes en takjes meenemen. Ook in kringloopwinkels kun je loose parts vinden. Loose parts zijn geweldig open einde speelgoed.

Materiaal en duurzaamheid

Het is tegenwoordig erg hip om kleurrijk houten speelgoed te hebben. Dit kan echter erg prijzig zijn om aan te schaffen en is zeker niet noodzakelijk. Het voordeel van houten speelgoed is echter wel dat het lang meegaat en dat het de investering daarom wel waard kan zijn. Bepaalde merken zijn erg gewild en die kan je waarschijnlijk nog prima verkopen als je kinderen eruit gegroeid zijn. Kijk ook eens op Marktplaats of Vinted voor bepaalde merken. Bezoek een kringloopwinkel. Er zijn ook in sommige plaatsen initiatieven waar je speelgoed kan huren zoals een speel-o-theek.

Het liefst wil je duurzaam materiaal wat lang meegaat en geen toxische stoffen bevat. Maar er kunnen ook andere redenen zijn om voor bepaald materiaal te kiezen. Zo is het bijvoorbeeld bij speelgoedauto’s zo dat plastic of metalen auto’s een stuk beter rijden dan houten. Let ook op kleur. Je hoeft geen ‘sad beige’ speelplek te creëren maar een overdaad aan alle kleuren is niet nodig. Zorg voor een beetje balans omdat dit anders erg overstimulerend kan zijn.

Speelgoed met batterijen

Speelgoed met batterijen is in veel gevallen niet de beste keuze. Waarom? Omdat dit het brein traint om een bepaalde beloning te verwachten door middel van een geluidje, lichtjes of beweging. Net als bij schermtijd kan je kind dan afhankelijk gaan worden van korte termijn beloningen. Eigenlijk zie je hoe actiever het speelgoed, hoe passiever het kind. Kies daarom bij voorkeur voor speelgoed zonder batterijen zodat je kind gestimuleerd wordt om zijn creativiteit te gebruiken. Een uitzondering kan een elektrisch bestuurbare auto zijn. De besturing wordt namelijk door het kind gedaan en er is geen bepaalde manier hoe je ermee moet rijden.

Welk speelgoed voor welke leeftijd?

Zoals je kan lezen in het artikel over open einde speelgoed groeien kinderen hier niet snel uit. Je hoeft dus echt niet elke paar maanden of zelfs elk jaar nieuw speelgoed te kopen. En als je speelgoed regelmatig roteert bied je bovendien al afwisseling.

Er zijn wel een paar basis items die ik aanraad om te hebben en bij voorkeur altijd beschikbaar te hebben: